مطالب معماری Architecture Topics

مطالب معماری Architecture Topics

نوشته هایی بر اساس نفسهای یک معمار --- استفاده از مطالب تنها با ذکر نام وبلاگ مجاز می باشد
مطالب معماری Architecture Topics

مطالب معماری Architecture Topics

نوشته هایی بر اساس نفسهای یک معمار --- استفاده از مطالب تنها با ذکر نام وبلاگ مجاز می باشد

گنجینه های ایرانی و میراث جهانی





گنجینه های ایرانی و میراث جهانی

مهندس سید علیرضا قهاری :

رویکرد جهانی شدن میراث ملی موضوعی چندان قدیمی در ایران نیست . اگر چه که از خیلی قبل شروع شده است . موجی جهانی ما را به جهانی کردن میراثمان تشویق کرده است و شاید از دهه 1990 است که کشورهای جهان به اهمیت این مساله پی برده اند و گاها رقابت دور بودن میراث ملی کشورها (میراث مربوط به کشورهای صاحب تمدن ) می نمایند . بنابراین می بینید به عنوان مثال کشوری که 30 سال است به وجود آمده است و قبل از آن بادیه و صحرا بوده است اصرار دارد میراثی را از کشور متمدن همسایه خود برداشته و ثبت کند و موفق هم است زیرا ما به موقع اقدام نکرده ایم . گاها روی اسکناس ملی کشور ها یک پیام جهنی مانند تمبر دارد بعضی اوقات می بینیم که مفاخر و مشاهیر کشوری دیگر را روی اسکناسشان چاپ می کنند . یکی از آنها که من دیدم چاپ عکس ابن سینا بود . اما ضرورت پرداختن به اینکه گنجینه های ملی یک کشور به میراث جهانی تبدیل شود چیست ؟ آیا ضرورتی وجود دارد ؟ ما در گذشته افتخارات فراوانی مانند کوروش، داریوش ، تخت جمشید و غیره داشته ایم که تمام اینها نه تنها باعث مباهات ما بلکه بشریت است . اما امروز چطور ؟ در بحث امروز می خواهیم به راهبردهایی دست یابیم . در جهانی که به طرف جهانی شدن می رود ما به چه شکل وارد شویم ؟ آیا بی هویت وارد شده و جذب این هویت شویم و یا اینکه با ملیت یا هویت خودمان وارد شویم . بنا براین ممکن است که در یک جامعه جانی ایراتنی هم برای خود جایگاهی داشته باشد ، یعنی وارد جامعه جهانی شده ولی یک جایگاه هم دارد می تواند بگوی که من تعداد بسیاری اثر تاریخی دارم که می توانم بعدا ارائه دهم ولی زمانی که می خواهد آنها را وارد ثبت جهانی کند می بیند که که به نفع کشورهای دیگر ثبت شده است و به عنوان مثال توانسته ایم در طول سالهای اخیر 10 یا 12 اثر قابل قبول با معیارهای سازمانهای بین المللی را به ما معرفی کنیم . چه راهبردی می تواند جامعه نخبه و و فرهیخته ما را به صورت یک منشور اعلام کند که ما بیشتر از این عقب نمانیم از اینکه نشان دهیم که ما هم کشوری دارای تمدن هستیم
؟ برخی از کشورها نیاز به جعل تاریخ دارند یعنی راه دیگری برای آنها وجود ندارد . اما واقعا ما باید تلریخ را جعل کنیم ؟ یا بیان کرده و ارائه دهیم ؟ در چند سال اخیر رشد و سرعت بیشتری در ارائه آثار در نشستی سالیانه می بینیم . یعنی آیا ما بدون مطالعه داریم وارد این مقوله می شویم و می توانیم بهتر عمل کنیم ؟ ایا نهادی است که با کمک نهاد رسمی کشور یعنی سازمان میراث فرهنگی بیاید ؟ آیا همه متخصصان ما در سازمان میراث فرهنگی هستند یا وقتی صحبت از میراث نا ملموس می کنیم ممکن است که آنها در جاهای دیگر باشد ؟ یعنی ممکن است در مورد موسیقی میراث فرهنگی ضعیف باشد . پس در این زمینه ها ممکن است ما نهادهایی داشته باشیم که مثلا در مورد تعزیه و یا آیینهای  نمایشی و سایر میراث نا ملموسمان می توانند از نهادهای دیگر کمک گیرند . آیا در واقع آنها دارای این تسهیلات هستند و یا اینکه آنهم خطی خاص مربوط به گروه خاص است ؟ یعنی ما نمی توانیم همه چیز را در میراث حهانی به ثبت برسانیم بدون اینکه از فیلترهای خاص خودش عبور کند ؟ شاید اصحاب سانه بتوانند امروز به گوش مسئولین برسانند که چه راهبردهایی باعث تسریع و تسهیل این امر می شود. قبل از اینکه ما تبدیل به کشوری شویم که میراث دار ما بقیه هستند .

مهندس بهروز نیک اختر :

فلات ایران ، فلاتی است که تمدن از آن ریشه گرفته است و ما باید این باور را برای خودمان داشته باشیم . اما بعضی اوقات ما هنوزتردید برای باور اینکه فلات ایران مهد تمدن بوده و نیاز هست که هر اندیشمندی در این رابطه به آن مبانی و ریشه های فرهنگی خودش در این سرزمین بیندیشد و بتواند در این جهت توسعه ای ایجاد کند برای کسانی که می خواهند در این زمینه فعالیت داشته باشند و از اندیشه ها و تمدن فلات ایران بتوانند اطلاعاتی را جذب کنند .

دکتر فاطمه کاتب :

شاید بعضی از وقتها آنقدر به این امر که ما تمدن بزرگی هستیم بالیده ایم ، غفلت کرده ایم که دنیا چگونه با شتاب در حال حرکت و نسبت به گذشته های خود حساس است . جوانان ما به فرهنگ و تمدن خود نمی بالند . باید غرور و باور ملی در آموزش و پرورش ما گذارده شود . دانشجویان ما در دانشگاهها بیشتر از اینکه از مثالهای معماری ایرانی استفاده کنند از مثالهای غربی استفاده می کنند و حتی نکات اولیه معماری ایرانی را نیز نمی دانند . ما باید از طریق کمیته هنر این قضیه را جدیتر بگیریم تا جوانان ما بتوانند به آن افتخار کنند .

دکترشهاب کاتوزیان :

برای اینکه راجع به آثار کشور خودمان و اینکه آیا این پایداری در ایران است یا خیر باید به چند مساله توجه کنیم و آنرا با آنچه در غرب می افتد مقایسه کنیم . در کشور ما اصولا تا 30 الی 40 سال گذشته فرهنگ سینه به سینه می گشته است در صورتی که در غرب از رنسانس به اینطرف ما مواجه با انباشت فرهنگ هستیم در سینه به سینه بودن فرهنگ تدوین نمی شود . دوم اینکه مصالحی که ما از آن استفاده می کردیم متاسفانه مصالحی بوده که به راحتی از بین می رفته است مانند : خشت و غیره . به عنوان مثال شما معابد مصری را با کاخهای هخامنشی مقایسه کنید در آنجا که سنگ وجود داشته آثار آن باقی مانده است ولی جایی که چوب بوده است چیزی از آن آثار باقی نمانده است . ما می بینیم بخش زیادی از معابد مصری باغی مانده است که بین المللی هستند و به خود مصر تعلق دارند . همانطور که آثار گذشته ما علاوه بر آنکه به ما تعلق دارد بخشی از هویت ما است . بارها من مرمت بناهای قدیمی را دیده ام که با ابتدایی ترین دانش که به نظر من بهتر است آنرا به همین صورت باقی گذاریم شاید نسلهای بعد دانش مرمت واقعی این اثار را داشته و آنها را مرمت کنند. به عنوان مثال به تخت سلیمان رفتم و وقتی از یکی از کارکنان پرسیدم چه کسی مرمت را به شما آموزش داده است جواب داد که کسی به ما درس مرمت نداده است و به من گفتند که بیا و اینجا را مرمت کن . حتی در کشورهای پیشرفته نیز دوره آموزش و مدارس بسیاری برای آموزش درس مرمت وجود دارد . بنابراین مطالب مختلفی در کنار یکدیگر قرار گرفته اند و این امر باعث شده است ما هم یادداشتی از آنها نداشته باشیم و هم اینکه خود ما به آرامی در حال از بین رفتن هستند . به نظر من بهتر است اولین مرحله کار فقط جمع آوری مدارک باشد و تصمیم گیری در رابطه با خوبی یا بدی آن واقعا مهم نیست به عنوان مثال یکی از وسایل پیدا کردن آثار رفتن به اینترنت است در صورتی که شما اصلا نمی توانید از اینترنت چنین استفاده ای کنید و به عنوان مثال تاریخچه شهرها را استخراج کنید . بنابراین اگر این مدارک در اختیار همه قرار گیرند محققین هستند که تصمیم می گیرند کدام یک از انها خوب یا بد است و در طی یک دوران طولانی این امر قوام می یابد .

مهندس بیژن طالعی :

جعل تاریخ ابتدا انسان را ناراحت کرده و سپس به فکر باز می دارد . درست است که جعل آثار وجود دارد ولی چشم جهان بسته نیست . کشوری که بیش از 30 سال تاریخ ندارد خودش نشان می دهد که زیر مجموعه ای از ایران بوده است . ما غفلت فراوان کرده ایم . معماری اسلامی از کجا آمده است ؟ آیا 1400 سال پیش در عربستان ما معماری داشتیم که بیاید و معماری ایران را تحت الشعاع خود قرار دهد ؟ ما به دلیل انتقال سینه به سینه تاریخ همواره این موضوع را بد تعبیر کرده و به جای معماری ایرانی از معماری اسلامی استفاده کرده ایم و هنوز هم همین کار را می کنیم . ولی اگر فصل جدیدی در دانشگاه باز کرده و به ایران و ایرانی ارج نهیم موثرتر عمل کرده ایم . به نظر من بهتر است شهرهای مختلف را بشناسانیم . به تازگی مقاله ای خوانده ام که راجع به ملاقات دکتر حسابی با انیشتن بود در این مقاله نوشته شده بود :  دکتر حسابی انیشتن را برای عید نوروز دعوت می کنند زمانیکه انیشتن وارد می شود مواجه با هفت سینی می شود که دکتر حسابی آنرا چیده بودند .انیشتن مهمانی را  ناخوانده به همراه خود برده و می بیند که دکتر حسابی شمعی را به شمعهای روشن اضافه می کند از دکتر دلیل اینکگار را می پرسد و ایشان توضیح می دهد که رسم ما اینست که به تعدا نفراتی که سر سفره هفت سین هستند شمع روشن کنیم الآن نیز به همین دلیل این شمع را روشن کردم . مراسم سال تحویل میشود از دکتر می پرسن که شمع را خاموش نمی کنید دکتر پاسخ می دهند که خیر ما عادت داریم این شمع را روشن می گذاریم تا بسوزد . درباره کاسه آب و نارنجی که سر سفره بوده می پرسند و دکتر پاسخ می دهند این کاسه آب را به عنوان فضای لایتناهی ده هزار سال تاریخمان جمع کرده ایم و نارنج نیز سمبل کره زمین است که در آن غوطه ور است. انیشتن می گوید من واقعا نمی دانم ما کجا زندگی می کنیم ، شما ده هزار سال است که این فرهنگ را دارید یعنی مواج بودن و چرخش زمین را در لایتناهی دیده اید ولی ما تازه داریم به دنبال چه می گردیم ؟ سال نوی شما در فصل بهار است ،فصلی که در آن شاهد درختان سبز و گلهای تازه هستیم ولی ما برای سال نوی خودمان باید درختان را از جنگل آورده و در خانه گذاریم و با چند شمع و گل مصنوعی آنرا تزئین و پس از آن همه چیز تمام می شود . او حیران مانده بود که ما کجا سیر می کنیم و فرهنگ و میراث فرهنگی ایران چه بوده و ما همه از آن غافل هستیم .

مهندس خوبچهر کشاورزی :

مرا پرسی که چونی چونم ای دوست                                جگر پردرد و دل پر خونم ای دوست    
تمام صحبتها ، صحبت از دل خونی و پر دردی است ولی همیشه اتفاقی که می افتد فقط یک محمل فشار ندارد که بگوییم دیگران این ستم را به ما واقع کرده اند بهتر است که بگویم خود ما هم محمل را برای افتادن این اتفاق آماده می کنیم .چرا ما باید گنجینه ها را به دنیا بشناسانیم ؟ زیرا این مانند آن نشانی است که هر کسی در دنیا خود را با آن معرفی می کند  ما فکر می کنیم بزرگ هستیم ولی در تمام عرصه ها مانند بچه ها هستیم . همانطور که بچه ها سعی دارند خود را در مدرسه به یکدیگر معرفی کنند از طریق شغل پدر یا دارایی هایشان معرفی می کنند . بچه ها از این طریق می خواهند خود و شخصیت شان را از این طریق به دیگران معرفی کنند .ما نیز با داشته های خودمان می خواهیم خود را معرفی کنیم . ما شاید کوتاهی کردیم ولی از سال 1975عضو میراث جهانی شدیم .  که تا به الان 16 اثر را ثبت جانی کرده ایم . چه قوانینی لازمه ثبت جهانی یک اثر است ؟ هر اثر پیشنهادئی باید حداقل دارای یکی از شاخص های زیرکه مطابق با نوشته یونسکو است ، باشد :

1-    نمایانگر دستاوردی بی بدیل از نهبوغ هنری بشر باشد .
حالا اینجا نبوغ را چه کسی می خواهد تعریف کند ؟

2-    نمایانگر تبادل مهم از ارزشهای بشری در یک محدوده زمانی و درون یک حیطه فرهنگی جهان از لحاظ پیشرفت در معماری یا فن آوری هنرهای یادمانی ، برنامه ریزی شهری یا طراحی چشم انداز باشد .

3-    نمونه ای برجسته از نوعی بنا یا مجموعه معماری با فناوری یا مناظره که نمایانگر مرحله یا مراحل در سرگذشت انسان باشد .

ما تمام اینها را داریم شاید مواجه با فقدان افرادی هستیم که بخواهند اینها را در چهارچوب قوانین جای دهند .

4-    گواهی بی همتا یا دست کم استثنایی بر یک سنت فرهنگی یا تمدن زنده یا از میان رفته باشد .  
5-    نمونه برجسته از یک سکونتگاه سنتی بشری یا استفاده از زمین که معرف یک یا چند فرهنگ است باشد به ویژه منابعی که تحت تاثیرات برگشت ناپذیر شده است .
6-    به طرزی مستقیم یا ملموس مرتبط با رویدادها یا سنن زندگی ، افکار و عقاید یا آثار هنری و ادبی واجد اهمیت والای جهانی باشد .
با وجود اینکه هر اثر دارای ویژگیهای مختص خود است با این حال است تا اطلاعات در قالب زیر ارائه گردد که جزئیات نیز در آن قالب نامبرده مانند نام کشور و استان ذکر شده است .ولی به هر حال یکی از مسائلی که من فکر می کنم ما با آن روبرو هستیم این است که جامعه ما دارای فرهنگ است . ما در فخر فروشی در ارتباط با آدمها و آثارمان بسیار موفق هستیم . ولی زمانیکه وقت معرفی می شود از آن لحظه تنگ نظری ها شروع می شود به همین دلیل یا کار را با تاخیر انجام می دهیم و یا انقدر کشمکش ایجاد می کنیم تا کار از کار می گذرد . ما ایرانیها خودمان بر علیه خودمان عمل می کنیم و همیشه گذشته را تخریب می کنیم ما از طریق اصلاح خود می توانیم کارهای بزرگی انجام دهیم .

مهندس یزدان هوشور :

سراسر تاریخ بسیار کهن ما اثر تاریخی است چه شعر ، چه موسیقی ، سفالگری یا نقاشیمان و همه آنها اگر اغراق نکرده باشم می توانیم ایران را به عنوان میراث جهانی ثبت کنیم . وقتی صحبت از کوتاهی ما است واقعیت قضیه این است که میراث فرهنگی ما مهجر است و بسیار به آن ظلم شده و می شود . به نظر من اگر قرار باشد میراث فرهنگی رئیس داشته باشد نباید کمتر از وزیر کشور باشد . میراث فرهنگی به اعتقاد من جایی کمتر از یک وزارتخانه ندارد . اما حداقل کاری که می توان کرد توجه به همان میراثهایی است که برایمان باقی مانده است توجه کنیم . دیگر اینکه دانشجویان ما باید معاری را به صورت تجربی بیاموزند . بعید می دانم بسیاری از استادان دانشگاه ما در طول زندگی خودشان حتی یک خانه ساخته باشند و در گذشته دور معماران ما این را بسیار خوب بلد بودند . معماران قدیمی ما در حال تحلیل رفتن و جایگزینی ندارند و به همین دلیل یکی از وظایف دانشگاههای ما پرورش معمار تجربی است .

مهندس عادل فرهنگی :

در سال 1972 کنوانسیونی با عنوان میراث طبیعی و فرهنگی جهانی شکل می گیرد ، دفتری تشکیل می شود و در آنجا مقرر می شود آثاری که در نقاط مختلف جهان هستند و شایسته این هستند که میراث جامعه بشری باشند انتخاب شوند . گروهی نیز معیارهایی برای اینکه این آثار قابل تشخیص باشد را می دهند . انقدرموضوع گسترده و پراکنده است و جامعه ما نیز با معضلات خود افزون بر این می شود به ناچار همراه با دغدغه ها و نگرانیها می شود . وقتی صحبت از میراث فرهنگی می کنیم به نظر من هر چیزی که از گذشته های دور تا 50 یا 60 سال رخ داده است که شامل صنعت ، کشاورزی ، پزشکی و تمام ابعاد دیگر مانند هنر ،احساسات و عواطف و... را شامل می شود . میراث چیزی است که از گذشتگان به ما رسیده و ما باید نسل به نسل به آیندگان بسپاریم برای آن 10 معیار تعریف کرده اند و کار بسیار تخصصی و ظریفی است . ما از سال 1372 که این 10 معیار را دارا هستیم و 6 تای آنها مربوط به میراث فرهنگی و 4 تای دیگر آنها مربوط به میراث طبیعی است دچار تحولات بسیاری شده ایم . بدیهی است جوامعی که در حال توسعه هستند هر ه بیشتر تلاش کنند به همان نسبت در سازمان ملل می توانند جایگاه خود را تثبیت کنند و در کنوانسیونها نقش داشته باشد لذا هچه جامعه ایرانی خود را بالاتر کشد به همان نسبت می تواند تاثیر گذار باشد . در سال  1931 ما وضعیتی داریم که به بناها از منظر معماری توجه می کنیم و در سال 1972 به میراث فرهنگی منقول و غیر ملموس می رسیم .بعد از آن به مقوله هایی مانند میراث باغ ، روستایی و غیره می پردازد . ما امروزه شاهد مشارکت کشورها با همدیگر هستیم و مناطق وسیعتری را به ثبت می رسانیم . به عنوان مثال از سال 2003 راه ابریشم به معنای 90 درصد دنیای 1000 سال پیش در حال ثبت است .

مهندس ابراهیم سعد آبادی:

اول به کوروش کبیر می پردازم ، ما در 2500 سال نتوانستیم انسانی مانند کوروش کبیر داشته باشیم . و ما 2500 سال مواجه با فقر انسانی هستیم و این جزئی از ضعف ما است . وقتی که صحبت از تخت جمشید می شود و به آن می بالیم ما از چه زاویه ای به آن مغروریم ؟
تخت جمشید بیانگر هنر هنرمندان ایرانی نیست بیانگر اقتدار پادشاهی است ، پادشاهی قدرتی داشت جهانی را غارت کرد و هنرمندان را نیز به همراه خود آورد وقتی ما در ایتالیا اثری را می بینیم نام هنرمند را می بینیم نه پادشاه را ولی ما در ایران پادشاه ها را سمبل قرار می دهیم داریوش و کوروش و غیره ... . این نشان دهنده ارزش پایین یک هنرمند است ما در ایران به هنرمندان اهمیتی نمی دهیم . فقط تمام معماری اسلام هنر داخلی ما است که ما می توانیم به آن ببالم و آن بدین معنا نیست که اسلام این معماری را آورده است در دوره اسلام این معماری به دست هنرمندان ایرانی احداث شده است زیرا پادشاهان آن زمان فاتح نبوده اند و آثار دوره قاجاری و صفوی آثار دست هنرمندان ایرانی است . یکی از افتخارات ما این است که هر قومی به ایران حمله کرد در ایران تحلیل رفت و ما به معماریهایی که آثار هنرمندان خودمان هستند باید افتخار کنیم . و اما در مورد میراث فرهنگی ، هنرمندان باید در راس آن باشند که معماری جهانی و ارزش معماری را تشخیص دهند .

17/6/89 خانه هنرمندان ایران


بازگشت به صفحه اخبار







نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد