معماری زنانه

برگرفته از : http://ninashahrokhi.persianblog.com
وقتی به هیات داوران جایزه امسال پریتزکر نگاه می کنیم، چه بسا حضور «آدا لوئیس هاکس تیبل» را بسیار موثر می بینیم؛ بانویی با سابقه در زمینه نقد معماری که جایزه ای در حد نوبل را به بانویی دیگر بدون سابقه ای آنچنانی در زمینه طراحی معماری اعطا کرد. «زاحا حدید» جوان ترین برنده پریتزکر است!
از پولیتزر تا پریتزکر:
آدا لوئیس هاکس تیبل کیست؟ هاکس تیبل متولد سال ۱۹۲۱ و یک منتقد معماری آمریکایی و متولد نیویورک است. هاکس تیبل در خلال سال های ۱۹۶۳ تا ۱۹۸۲ به عنوان منتقد معماری در نیویورک تایمز فعالیت می کرد و این قضیه وی را یک متخصص در زمینه روزنامه نگاری معماری معاصر ساخت؛ هاکس تیبل در سال ۱۹۷۰ (در آغاز موج جدیدی از رشد فعالیت های فمینیستی) اولین جایزه پولیتزر را به خاطر نقدی متمایز در عرصه معماری از آن خود کرد.
و البته «حدید» یک زن است!
حدید ۵۳ ساله اولین زنی است که در تاریخ ۲۶ ساله مفتخر به کسب جایزه «پریتزکر» شده است.
انتخاب حدید برای دریافت این جایزه از این جهت که آبرومندانه ترین جایزه معماری توجه خود را بر خودنمایی زنان متمرکز می کند، در حرفه ای که از گذشته در قبضه مردان بوده است، بسیار قابل تامل است.
آیا سرانجام زنان نام خود را در دنیای معماری مطرح می کنند...؟
بیش از ۲۰ سال از دست یافتن زنان به حقوق برابر در برنامه ریزی دانشکده های معماری می گذرد، اما بر اساس آمار منتشر شده هنوز زنان معمار به تعداد چندان زیادی در رتبه بندی حرفه ای قرار نمی گیرند و در شرکت ها نقش رهبری گروه های طراحی را بر عهده ندارند، اما وضعیت نسبت به گذشته پیشرفت چشم گیری دارد...
طبق بررسی انجام شده توسط انجمن معماران آمریکا AIA درصد معماران زن دارای پروانه اشتغال از ۷/۱۳ درصد در سال ۱۹۹۹ به ۹/۱۹درصد در سال ۲۰۰۲ افزایش یافته است و آنهایی که خود شرکت دارند و یا از اعضای اصلی شرکتی هستند از ۲/۱۱ درصددر ۱۹۹۹ به ۷/۲۰درصددر ۲۰۰۲ افزایش داشته اند.
با وجود موفقیت زنانی همانند «زاحا حدید»، برخی زنان هنوز احساس بازنده بودن در سطوح بالای کار حرفه ای دارند! «زاحا حدید» در این مورد می گوید : «بسیار غریب است که در ۶ معمار برگزیده برای طراحی مرکز تجارت جهانی هیچ زنی وجود ندارد...».
در سالهای اخیر حداقل «حدید» می تواند ببیند که دیدگاه های جاه طلبانه اش از روی کاغذ (حال به هر دلیل!) به واقعیت های عینی تبدیل شده اند.
بن بست از نوع زنانه...
هندسه تکه پاره «حدید» و تحرک سیالش بیشتر از خلق یک زیبایی، انتزاعی تاثیر گذار است؛ این تجسمی از کار است که به گمان «معمار»، جهانی را که ما درون آن زندگی می کنیم را کنکاش و بیان می کند. باید پذیرفت که کارهای حدید یک معماری افراطی (Extreme architecture) است؛ یک معماری که به تبع جنسیت معمار دوست دارد در کرانه های نهایی سیر کند، یک معماری دوپینگی به معنای واقعی کلمه، معادلی معمارانه از سقوط تدریجی که تحققی از مفهوم زنانه «افراط» است!
هر چند این مساله در حال جا افتادن است که اگر ما کارهای «حدید» را نپذیریم، جنبش خلاق را در حوزه معماری رد کرده ایم، فراموش نشود که این پذیرش نباید راه را برای پذیرش باخت بازی زندگی در برابر این چنین جنبش های فصلی هموار سازد.