طراحان چگونه می‌اندیشند

معرفی کتاب
طراحان چگونه می‌اندیشند: ابهام‌زدایی از فرایند طراحی

 نویسنده: برایان لاوسون
 مترجم: دکتر حمید ندیمی
 ناشر: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی
 سال انتشار: 1384 (چاپ اول)
 قیمت: 3000 تومان

کتاب حاضر ترجمه‌ای است از چاپ سوم کتاب How Designers Think: The Design Process Demystified که در سال 1997 توسط انتشارات آکسفورد منتشر شده است و تاریخ چاپ اول آن به سال 1980 برمی‌گردد. برایان لاوسون (Bryan Lawson)، نویسنده کتاب که در دو رشته معماری و روان‌شناسی به تحصیل و تدریس پرداخته است، پژوهش‌های متعددی در زمینه فرایند طراحی، طراحی به کمک رایانه و روان‌شناسی معماری به انجام رسانده و بیش از 100 اثر منتشر نموده است که در میان آنها، کتاب «طراحان چگونه می‌اندیشند»، از جامع‌ترین کتاب‌های منتشرشده در نوع خود به شمار می‌رود، بطوری‌که از زمان انتشار جزو منابع درسی بسیاری از دروس طراحی، چه در رشته معماری و چه در سایر رشته‌های طراحی، بوده است.
دکتر حمید ندیمی در پیشگفتاری که بر این کتاب نوشته است، هدف از ترجمه آن را تلاش کوچکی در جهت پر کردن خلاء موجود در زمینه منابع مکتوب فارسی که به موضوع روش‌شناسی و فرایند طراحی پرداخته باشند، عنوان می‌کند. به اعتقاد مترجم، کتاب «طراحان چگونه می‌اندیشند» حاصل نظر به «اندیشه طراحانه» با دیدی همه‌جانبه است و تخصص دوگانه مؤلف در دو عرصه طراحی و روان‌شناسی، وی را در نزدیک شدن به چنین نگاهی یاری رسانده است. بر این اساس، او امیدوار است این کتاب با توجه به نگاه چندجانبه مؤلف به موضوع، در میان منابع مکتوب موجود، چه برای مخاطب دانشگاهی و چه برای مخاطب حرفه‌ای، جایگاه ویژه خود را بیابد و به فهم روشن‌تری از ماهیت طراحی راهبر شود.
برایان لاوسون در بخشی از کتاب، هدف خویش را از تألیف آن چنین بیان می‌کند: «این کتاب، همان طور که از عنوانش برمی‌آید، قصد آن دارد تا در بحث چگونگی اندیشیدن طراحان شرکت کند، به طراحان پراشتیاق در نیل به سطوح بالاتر کمک کند و به کسانی که با طراحان کار یا آنها را استخدام می‌کنند، در درک بهتر آنان یاری رساند.» او امیدوار است خواننده با مطالعه این کتاب، به درکی از نحوه اندیشیدن طراحان نزدیک‌تر شود. او در این کتاب، برای مطالعه چگونگی اندیشیدن طراحان، سعی کرده است درک بهتری از طبیعت طراحی و ویژگی‌های مسائل طراحی و راه‌حل‌های آنها پیدا کند. وی در عین حال خاطرنشان می‌کند که این کار به هیچ وجه جنبه تجویزی ندارد و قصد او ارائه شرح معتبری از اینکه طراحان چگونه باید طراحی کنند، نیست.

آنچه در کتاب «طراحان چگونه می‌اندیشند» مطرح می‌شود، بیشتر به فرایند طراحی مربوط است تا به محصول نهایی؛ در کل، این کتاب درباره موضوعات مربوط به فرایند طراحی، مسئله‌ها و راه‌حل‌های طراحی و تفکر طراحانه است. لاوسون در این زمینه می‌گوید: «کتاب حاضر درباره معماری یا در حقیقت درباره هیچ یک از محصولات طراحی نیست. این کتاب درباره مسئله‌های طراحی است، این که چه چیز آنها را چنین ویژه می‌سازد و چطور می‌شود آنها را فهمید؛ این کتاب درباره فرایندهای طراحی و چگونگی آموختن، بسط دادن و تمرین کردن آنهاست.»
از دیدگاه برایان لاوسون، پنج رویکرد عمده زیر برای تحقیق در فرایند طراحی وجود دارد که او در این کتاب شخصاً از همه این روش‌ها سود جسته ‌و کارهای پژوهشگران برجسته‌ای را که انواعی از آنها را بکار برده‌اند، نقل کرده است:
1. می‌توان به سادگی نشست و درباره طراحی فکر کرد.
2. می‌شود طراح را در شرایط آزمایشگاهی گذاشت و او را تحت قواعد تجربی دقیق مشاهده کرد.
3. می‌شود تنها به مشاهده طراحان در حین کار در کارگاه یا آتلیه پرداخت.
4. می‌شود از طراحان پرسید که چه می‌کنند.
5. می‌شود فرایند طراحی را شبیه‌سازی کرد.
او در عین حال به این نکته اذعان می‌کند که هر کدام از رویکردهای فوق از ضعف‌ها و نواقصی برخوردار هستند و هیچ یک از آنها به تنهایی به پاسخ کامل منجر نمی‌شود.
کتاب حاضر در مجموع به پرورش این نظر اختصاص دارد که اندیشه طراحی مهارت است، البته یقیناً مهارتی پیچیده و مرکب که می‌توان آن را تحلیل کرد، پروراند، بسط داد و تمرین و تجربه کرد. با این حال، نویسنده کتاب در بخش پایانی پیشگفتار خویش، نکته جالبی را مطرح کرده است که خوانندگان بایستی در مطالعه کتاب آن را مد نظر داشته باشند: «طراحان برای اینکه بهترین نتایج را بدست آورند، باید همانند گلف‌بازان و فلوت‌نوازان عمل کنند؛ آنها باید همه آنچه را درباره فنون آموخته‌اند، به فراموشی سپارند و تنها به اجرای طراحی بپردازند.»
کتاب «طراحان چگونه می‌اندیشند» در 3 بخش و 17 فصل به ترتیب زیر تدوین شده است:
 بخش اول: طراحی چیست؟
1. پیشگفتار
2. نقش دگرگون‌شونده طراح
3. نقشه‌های مسیر فرایند طراحی
 بخش دوم: مسئله‌ها و راه‌حل‌ها
4. اجزای مسئله طراحی
5. اندازه‌گیری، معیار و داوری در طراحی
6. الگویی از مسئله‌های طراحی
7. مسئله‌ها، راه‌حل‌ها و فرایند طراحی
 بخش سوم: اندیشه طراحانه
8. انواع و شیوه‌های اندیشیدن
9. تفکر خلاق
10. اصول راهنما
11. راهبردهای طراحی
12. فوت‌وفن‌های طراحی
13. دام‌های طراحی
14. طراحی با نقشه‌ها
15. طراحی با دیگران
16. طراحی با رایانه‌ها
17. به کجا می‌رویم؟