هنرهای ساخت ( مدیریت ، تکنولوژی ، انرژی )

2-1 معرفی رشته مدیریت پروژه و ساخت

دوره کارشناسی ارشد مدیریت پروژه و ساخت؛ مجموعه‌ای است آموزشی،‌ مرکب از مباحث نظری،‌ علمی و کاربردی در زمینه برنامه‌ریزی،‌ ساماندهی و هدایت کنترل پروژه‌های ساختمانی و عمرانی که با هدف تأمین نیروی انسانی متخصص جهت انجام فعالیت‌های عمرانی و تولیدی در صنعت ساختمان و تربیت مدیر،‌ برنامه‌ریز،‌ ارزشیاب و پ‍ژوهشگر تدوین گردیده است.

برخی از سر فصل‌های ارائه شده در این دوره عبارتند از:‌ روش‌های مدیریت پروژه،‌ مدیریت مالی پروژه،‌ سیستم‌های ساختمانی،‌ مدیریت بهره‌برداری،‌ علوم و تکنولوژی،‌ مصالح ساختمانی، مدیریت سیستم‌های اطلاعاتی و...

فارغ‌التحصیلان این دوره ضمن آشنایی با اصول و مبانی تئوری‌های مدیریت نوین و با کاربرد آن در مباحثی از قبیل کنترل پروژه، هزینه و کیفیت در مراحل مختلف پروژه،‌ پاسخگوی بخش وسیعی از نیازهای صنعت ساختمان هستند و در حیطه برنامه‌ریزی و مدیریت پروژه‌های کشور فعالیت خواهند داشت.

2-2   معرفی رشته تکنولوژی معماری

مهندس ایتالیایی پیر لوئیجی نروی اعتقاد داشت که معماری ترکیبی از فناوری و هنر است. در کلیساهای دوران گوتیک،‌ ترکیب فناوری و زیبایی‌شناسی به قدری کامل بود که جنبه‌های مربوط به ساخت از جنبه‌های معماری آن قابل تفکیک نبود. از قرون وسطی تاکنون،‌ همواره معماران و سازندگان ساختمان‌ها، راهکارها،‌ شیوه‌ها و مصالح جدیدی را برای ساختمان و ترکیب سازه با معماری به منظور رسیدن به راه‌حل‌های بدیع و نو اختراع کرده‌اند. یک بخش غیرقابل تفکیک از معماری، در نظر گرفتن ملاحظاتی مانند نحوه پوشش فضا، پی‌ها،‌ دال‌ها،‌ ستون‌ها و سقف‌هاست.

برای رسیدن به این مقصود و افزایش اطلاعات معماران از رفتارهای سازه‌ای،‌ فناوری‌های نوین ساختمانی و مهارت در به‌کارگیری مصالح جدید در ساختمان،‌ دانشگاه تهران در سال‌های اخیر،‌ رشته تکنولوژی معماری را پایه‌ریزی کرده است.

علاقه‌مندان به رشته تکنولوژی معماری می‌توانند از طریق آزمون رشته معماری در دانشگاه علم و صنعت گرایش «معماری فن آروی» را انتخاب نموده و به تخصص‌های مشابه در این گرایش دست یابند.

ادامه تحصیل مرتبط با تکنولوژی معماری

دانشجویان تکنولوژی برای ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر می‌توانند در رشته‌هایی که با تکنولوژی معماری مرتبط است در خارج از کشو ادامه تحصیل دهند. گرایش‌هایی مانندBuilding technology  و Computational Architecture ارائه شده در دانشگا‌های مطرح دنیا مانند TuDelft، Georgia Tech.،
Carneige Mellon، MIT از گرایش‌های خاصی می‌باشد که دانشجویان تکنولوژی در آن می‌توانند ادامه تحصیل دهند. علاوه بر این تمامی گرایش‌های معماری که با تکنولوژی‌های روز و یا انرژی‌های پایدار مرتبط‌اند نیز می‌توانند به عنوان گرایش به منظور ادامه تحصیل انتخاب گردند که می‌توان به
Sustainable architecture و یا Architectural technology نیز اشاره کرد.

بازار کار مرتبط با تکنولوژی معماری

بازار کار مرتبط با این رشته در ایران را می‌توان به دو قسمت تقسیم کرد یکی در ارتباط مستقیم با این رشته می‌باشد که به مصالح‌، روش‌های نوین و مهندسی کردن معماری مرتبط است که در این زمینه متأسفانه بازار کار این رشته زیاد وسیع نیست و تنها می‌توان به بازار‌های خاص و محدود سازه‌های کششی‌، سازه‌های فضاکار‌، تکنولوژی عناصر مانند3d panel ها (بـا اینکه در  ایران جزء تکنولوژی‌های جدید می‌باشد ولی در دنیای امروز جایگاهی ندارد!) و کارهای مرتبط اشاره کرد. موضوع دوم مرتبط با بازار کار را می‌توان به صورت مشترک با دانشجویان معماری معرفی کرد که دانشجویان تکنولوژی می‌توانند در دفاتر مشاوره معماری فعالیت کنند. بیشترین فعالیت در این زمینه را می‌توان شرکت در مشاوره معماری برای ساخت ساختمان‌های با تکنولوژی جدید معرفی کرد (که در ایران محدود می‌باشد).


این رشته صرفاً به تکنولوژی‌های مرتبط با معماری می‌پردازد که به سه زیر شاخه اصلی مصالح ، سیستم‌ها و رفتار مهندسی تقسیم می‌شود. پروژه‌های هر ترم شامل طرح‌هایی با مشـخصات خاص مـی‌باشـد که در آن سـعی بر آن اسـت

دانشجو تکنولوژی‌های روز معماری و مهندسی را شناخته و آن‌ها را در طرح خود به کار ببرد. معمولاً این پروژه‌ها ساختمان‌های خاص مانند ساختمان‌های بلند‌، ساختمان‌های با دهانه زیاد و یا مراکز خرید می‌باشد.

در دروسی مانند سیستم‌های ساختمانی پیشرفته (1) انواع روش‌های نوین ساخت ساختمان بررسی می‌شود که می‌توان به سیستم‌های کششی‌، فشاری‌، ترکیب فشار و کشش‌، خمشی‌، سیستم ساختمان‌های بلند و سیستم‌های سازه‌ای پل‌ها اشاره کرد. نمونه‌های هر یک از این سیستم‌ها به ترتیب عبارتند از سازه‌های پارچه‌ای (کششی)‌، سازه‌های قوسی‌، سازه‌های فضا کار و یا کابل و دکل‌، سازه‌های پوسته‌ای‌، سازه‌های لوله دسته شده و سازه‌های پل معلق.

در ترم اول علوم ساختمانی پیشرفته به مباحث انرژی پرداخته و اصول کاهش مصرف انرژی در ساختمان‌، انواع منابع تجدید‌پذیر و رابطه بین محیط درون و بیرون ساختمان معرفی می‌گردد.

علوم و تکنولوژی مصالح ساختمانی درسی است که به بررسی مصالح مختلف و رفتار آن‌ها می‌پردازد. در این درس تکنولوژی‌های نوین مرتبط با مصالح مورد نظر بررسی می‌گردد. هر یک از دانشجویان باید یک مصالح خاص را به عنوان موضوع تحقیق انتخاب کرده و در انتهای ترم تحقیق خود را ارائه دهند. نمونه موضوعات مرتبط با این درس عبارت است از: شیشه‌، مصالح بنایی‌، فولاد‌، بتن‌، چوب‌، رنگ‌، کامپوزیت‌ها‌، آلومینیوم و... .

مبانی مهندسی زلزله در معماری درسی است که به اثرات زلزله بر روی عناصر غیر‌سازه‌ای می‌پردازد. در این درس اصول زلزله تدریس شده و در آن رفتار‌هایی که عناصر غیر‌سازه‌ای و معماری بر اثر وارد شدن نیروی زلزله به آنها از خود نشان می‌دهند معرفی می‌گردد.

سیستم‌های ساختمانی پیشرفته (2) به تکنولوژی‌های مرتبط با سیستم‌های معماری می‌پردازد. در واقع این درسی است که می‌تواند موضوع‌های مختلفی را برای پایان‌نامه معرفی کند. موضوع‌های روز دنیا مانند معماری دیجیتال‌، معماری پارامتریک‌، معماری زنده‌، معماری پایدار‌، سازه‌ها و مصالح هوشمند، هوش مصنوعی در معماری، روش‌های سریع ساخت (CAD/CAM)‌، طبیعت در معماری‌، معماری بیونیک و... .

طراحی سیستم‌های پیش‌ساخته درسی است که دانشجویان را با ساخت ساختمان‌های پیش‌ساخته و عناصر تشکیل‌دهنده آن و روند طراحی یک سیستم پیش‌ساخته آشنا می‌کند. در این درس دانشجویان با انتخاب یک پلان با جزئیات ساخت عناصر پیش‌ساخته دست و پنجه نرم می‌کنند.

عناصر و روش‌های ساختمانی در فناوری نوین درسی است که تکنولوژی‌های مرتبط با عناصر ساختمان مثل دیوار‌ها‌، سقف‌ها‌، کف‌ها را بررسی می‌کند. روش‌های مانند پانل‌های ICF Dry wall‌ها، 3D panel‌ها‌، انواع سقف‌های یک طرف و دو طرفه و تکنولوژی‌های مرتبط با این عناصر را معرفی می‌کند.

در درس تأسیسات مکانیکی و الکتریکی نیز همانطوری که از اسم درس پیداست در مورد تأسیسات در ساختمان‌، اصول قرار‌گیری در انواع کاربری‌ها و تکنولوژی‌های مرتبط با تأسیسات بحث می‌کند.

پایان‌نامه ارشد تکنولوژی معماری نتیجه 3 ترم دروس ارائه شده همراه با تحقیق دانشجو در یک زمینه خاص می‌باشد. در پایان‌نامه ارشد دانشجو باید تلاش کند که نظریه‌های جدیدی در مورد مصالح نوین‌، سیستم‌های جدید معماری‌، رفتار مهندسی در معماری‌، گرایش‌های جدید در معماری (بیونیک‌، دیجیتال‌، پارامتریک‌، پایدار و...) بیان کند و یا در یک طرح خاص با کاربری مشخص تکنولوژی‌های نوین را مورد استفاده قرار دهد.

2-3   معرفی رشته انرژی معماری

گرم شدن زمین،‌ افزایش آلودگی‌های زیست محیطی، از بین رفتن منابع طبیعی انرژی و... کارشناسان را بر آن داشت تا با چاره‌اندیشی در زمینه‌های مختلف،‌ این روند رو به رشد را مهار نمایند. یکی از مهمترین بخش‌هایی که سهم بسزایی در اتلاف منابع انرژی و افزایش آلودگی‌های زیست محیطی دارد،‌ صنعت ساختمان است. از این رو طراحی صحیح ساختمان‌ها و دقت در انتخاب مصالح و... نقش قابل توجهی در کاهش اثرات زیانبار این صنعت دارد.

معماری سبز و معماری پایدار از جمله راهکارهای ارائه شده در این مورد می‌باشند. یکی از ارکان مهم این نوع معماری،‌ متناسب ساختن ساختمان با اقلیم محل احداث پروژه است. انرژی معماری، رشته نوپایی است که برای دانشجویان معماری به خوبی شناخته شده نیست. رشته انرژی معماری سعی می‌نماید با احیا کردن دانش پیشینان و تلفیق آن با دانش ساختمان‌سازی جدید، روش مطلوبی را ارائه نماید که بتواند جوابگوی نیازهای مادی و معنوی انسان امروزی باشد.

برخی از سر فصل‌های مهم ارائه شده در این دوره عبارتند از: آموزش مبانی طراحی اکولوژیک، ممیزی انرژی، کارشناس انرژی، نرم‌افزارهای محاسباتی (نور و روشنایی، صوت و گرما)، فیزیک ساختمان، مدیریت انرژی و...

فارغ‌التحصیلان این دوره با وجود توانایی‌ها و آموخته‌هایشان می‌توانند با عنوان طراح،‌ مشاور انرژی، کارشناس انرژی، محقق و پژوهشگر و در سایر زمینه‌های مرتبط مشغول به کار گردند.